اثر قطر و طول قلمة ریشه بر تکثیر ارقام خاردار و بی‌خار تمشک سیاه

این آزمایش با هدف بهینه‌سازی تکثیر تمشک سیاه، به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با عامل نخست شامل ارقام (بی‌خار معمولی، بی‌خار اولیه، خاردار زودرس و خاردار میان‏رس) حاصل از کلکسیون تمشک، عامل دوم قطر قلمة ریشه (2-3 و 3-5 میلی‌متر) و عامل سوم طول قلمة ریشه (6، 8، 10 و 12 سانتی‌متر)، در هفت تکرار در اسفند 1395 صورت گرفت. بعد از سه ماه نگهداری قلمه‌ها در ماسة مرطوب و زیر سایه، صفات ریشه‏دهی و رشد حاصل از آن اندازه‌گیری‌ شد. نتایج ریشه‌دهی قلمة ریشه در ارقام خاردار و بی‌خار نشان داد که رقم خاردار میان‏رس، قطر 2-3 میلی‌متر و طول 12 سانتی‌متر بیشترین طول ریشه را در گره نزدپاهنگ با میانگین 43/123 میلی‌متر داشت. ارقام بی‌خار معمولی و اولیه در طول 12 سانتی‌متر در هر دو قطر با میانگین 42/71 درصد بیشترین درصد ریشه‌زایی را دارا بودند و اختلاف معنا‌داری با سایر تیمارها داشتند. ارقام بی‌خار در مقایسه با خاردار، به‏طور معنا‏داری از درصد زنده‌مانی (3/77 درصد) بهتری برخوردار بود. درحالی‌که طول ریشة کمتر (8/51 سانتی‏متر) و ساقة کوتاه‌تری (07/46 سانتی‏متر) داشت. در رقم‌های بی‌خار، بیشترین درصد زنده‌مانی را بی‌خار معمولی و در بین خاردارها، رقم خاردار زودرس (58/64 درصد) ثبت کرد. نتایج نشان داد که قطر 3-5 میلی‌متر و طول 10 و 12 سانتی‌متر تأثیر معنا‌داری در افزایش ریشه‌زایی قلمه‌ها داشت. تفاوت ژنتیکی ارقام و میزان ذخیره مواد غذایی قلمه‏ها، باید در تکثیر تمشک سیاه با قلمة ریشه مدنظر قرار بگیرد.